„Wybuch wojny w 1914 roku to nie kryminaÅ‚ Agathy Christie, w którym na koÅ„cu odkryjemy winnego stojÄ…cego nad zwÅ‚okami w oranżerii z dymiÄ…cym pistoletem. W tej opowieÅ›ci nie ma żadnego dymiÄ…cego pistoletu; czy też raczej każda z głównych postaci trzyma w rÄ™kach po jednym z nich. Widziany w tym Å›wietle wybuch tamtej wojny byÅ‚ tragediÄ…, a nie zbrodniÄ…. Uznanie tego faktu nie oznacza, że powinniÅ›my pomniejszać wojowniczość i imperialistycznÄ… paranojÄ™ austriackich oraz niemieckich decydentów, które sÅ‚usznie zaprzÄ…taÅ‚y uwagÄ™ Fritza Fischera i jego sprzymierzeÅ„ców w historiografii. Lecz Niemcy nie byli jedynymi imperialistami i nie tylko oni ulegali paranoi. Kryzys, który przyniósÅ‚ wojnÄ™ w 1914 roku, byÅ‚ owocem wspólnej kultury politycznej. ByÅ‚ jednak również wielobiegunowy i autentycznie interaktywny, co czyni z niego najbardziej zÅ‚ożone wydarzenie czasów współczesnych, i dlatego wÅ‚aÅ›nie debata na temat przyczyn pierwszej wojny Å›wiatowej trwa nadal, sto lat po tym, jak Gavrilo Princip oddaÅ‚ tamte dwa Å›miertelne strzaÅ‚y do Franciszka Ferdynandaâ€.
Fragment „ZakoÅ„czeniaâ€
Jedna z najbardziej imponujących i inspirujących książek na temat tego okresu, jakie kiedykolwiek powstały.
The Sunday Times
Ta arcyistotna analiza przyczyn I wojny światowej zasługuje na miano nowej klasycznej wykładni tego kontrowersyjnego tematu.
Foreign Affairs
Doskonałe… Książka jest świetnie napisana i doskonale udokumentowana. Żadna późniejsza analiza źródeł I wojny światowej nie będzie mogła obyć się bez tej kluczowej pracy.
Ian Kershaw, BBC History
Clark to mistrzowski historyk… W swojej opowieści w żywy sposób odtwarza kluczowe decyzje, jednocześnie zręcznie kreśląc kontekst, który do nich doprowadził… Praca o zasadniczym znaczeniu.
The Wall Street Journal
Monumentalna książka. Rewelacyjna, wręcz rewolucyjna…. Clark wykonał mistrzowską pracę, tłumacząc niewytłumaczalne.
The Boston Globe
Z pewnością najlepiej napisana książka na ten temat, jaka kiedykolwiek ukazała się… Praca o wyjątkowej urodzie, łącząca skrupulatność badań z wrażliwością analizy i elegancją prozy.
The Washington Post
Doskonałe…. Mistrzostwo Clarka polega na wytłumaczeniu, jak dalece przedwojenna dyplomacja przypomina gigantyczne ćwiczenia z teorii gier.
The Economist